7-chi sinf kimyo darsligi

M U N D A R I J A

I bob. Kimyoning asosiy tushuncha va qonunlari

1-§. Kimyo fani va uning vazifalari. Fan sifatida rivojlanish tarixi ………3
O‘zbekiston kimyogar olimlarining kimyo faniga qo‘shgan hissalari ………5
2-§. Modda va uning xossalari ……………………………………………………9
1-amaliy mashg‘ulot. Kimyo xonasidagi jihozlar bilan ishlashda mehnat xavfsizligi qoidalari bilan tanishish ……………………………10
2-amaliy mashg‘ulot. Laboratoriya shtativi, spirt lampasi bilan ishlash usullari, alanganing tuzilishini o‘rganish …………………………12
3-§. Atom-molekular ta’limot. Atom va molekulalarning realligi (mavjudligi). Kimyoviy element, kimyoviy belgi ……………………………15
4-§. Atomlarning o‘lchami. Nisbiy va absolut massa ………………………19
5-§. Kimyoviy modda – atom va molekulalar uyushmasi ……………………20
Molekular va nomolekular moddalar ………………………………21
6-§. Sof modda va aralashma …………………………………22
3-amaliy mashg‘ulot. Ifloslangan osh tuzini tozalash ……………………25
7-§. Oddiy va murakkab moddalar ……………………………………26
8-§. Moddaning agregat holatlari …………………………………28
9-§. Kimyoviy formula va undan kelib chiqadigan xulosalar. Valentlik. Indekslar haqida tushuncha ………………………30
10-§. Molekulalarning o‘lchami, nisbiy va absolut massasi. Mol va molar massa. Avogadro doimiysi ……………………………33
11-§. Moddalarning xossalari: fizik va kimyoviy o‘zgarishlar ………………35
12-§. Kimyoviy reaksiyalarning sodir bo‘lishi. Kimyoviy reaksiya tenglamalari. Koeffitsientlar ………………………………36
13-§. Tarkibning doimiylik qonuni …………………………………40
14-§. Massaning saqlanish qonuni ………………………………42
15-§. Avogadro qonuni. Molar hajm ………………………………43
16-§. Kimyoviy reaksiya turlari. Kimyoviy energiya ……………………45
I bobga doir masalalar yechish …………………………………47
I bob yuzasidan test topshiriqlari ………………………………52

II bob. Kislorod

17-§. Kislorod ………………………………………54
18-§. Kislorod – oddiy modda ………………………………56
19-§. Kislorodning kimyoviy xossalari. Biologik ahamiyati va ishlatilishi …………58
20-§. Kislorodning tabiatda aylanishi. Havo va uning tarkibi. Havoni ifloslanishdan saqlash ………………………………60
21-§. Yonish. Yo‘nilg‘ilarning turlari ………………………62
4-amaliy mashg‘ulot. Kislorod olish va uning xossalari bilan tanishish ………64
II bob yuzasidan masala va test topshiriqlari ……………………66

III bob. Vodorod

22-§. Vodorod ………………………………………67
23-§. Kislotalar haqida dastlabki tushunchalar ……………………69
24-§. Vodorodning olinishi ………………………………70
25-§. Vodorod – oddiy modda. Vodorodning fizik va kimyoviy xossalari. Ishlatilishi …. 72
26-§. Vodorod – sof ekologik yonilg‘i. Ishlatilishi ………………………73
III bobga doir masalalar yechish ………………………………75
III bob yuzasidan test topshiriqlari ……………………………78

IV bob. Suv va eritmalar

27-§. Suv – murakkab modda. Fizik va kimyoviy xossalari …………………80
28-§. Suvning tabiatda tarqalishi. Uning tirik organizmlar uchun ahamiyati, ishla tilishi ………………………83
29-§. Suv havzalarini ifloslanishdan saqlash choralari. Suvni tozalash usullari ………84
30-§. Suv – eng yaxshi erituvchi. Eruvchanlik ………………………85
31-§. Eritmalar ……………………………88
32-§. Eritmada erigan moddaning massa ulushi, foiz, molar konsentratsiyasi ………90
Eritmalarning inson hayotidagi ahamiyati ………………………91
5-amaliy mashg‘ulot. 1. Erigan moddaning konsentratsiyasi ma’lum bo‘lgan eritmalarini tayyorlash ……………………………93

Tuproqning suvli eritmasini tayyorlash va unda ishqor borligini aniqlash ……………………94
IV bobga doir masalalar yechish …………………………95
IV bob yuzasidan test topshiriqlari …………………………97

V bob. Anorganik moddalarning eng muhim sinflari

5.1. Moddalarning toifalanishi

33-§. Metallmaslar va metallar ……………………………99
Murakkab moddalarning toifalanishi …………………………101

5.2. Oksidlar

34-§. Oksidlarning tarkibi, tuzilishi va nomlanishi ……………………102
35-§. Oksidlarning toifalanishi ……………………………104
36-§. Oksidlarning olinishi va xossalari ……………………………105
37-§. Eng muhim oksidlarning ishlatilishi ……………………………107

5.3. Asoslar

38-§. Asoslarning tarkibi, tuzilishi va nomlanishi ……………………109
39-§. Asoslarning toifalanishi …………………………………110
40-§. Asoslarning olinishi va xossalari ……………………………111
41-§. Eng muhim asoslarning ishlatilishi ……………………………113

5.4. Kislotalar

42-§. Kislotalar tarkibi, tuzilishi va nomlanishi …………………………114
43-§. Kislotalarning toifalanishi …………………………………………116
44-§. Kislotalarning olinishi va xossalari ………………………………117
6-amaliy mashg‘ulot. Sulfat kislota bilan mis (II)-oksid, shuningdek, temir (III)-oksid orasidagi almashinish reaksiyalarini olib borish va reaksiya mahsulotlarini eritmadan ajratish ………121
45-§. Eng muhim kislotalarning ishlatilishi …………………………122

5.5. Tuzlar

46-§. Tuzlar tarkibi, tuzilishi va nomlanishi ……………………………125
47-§. Tuzlar formulalarining ifodalanishi ………………………………127
Tuzlarning toifalanishi ……………………………………128
48-§. Tuzlarning olinishi va xossalari …………………………………129
49-§. Eng muhim tuzlarning ishlatilishi ………………………………133
V bob yuzasidan test topshiriqlari ……………………………………135
50-§. Ekvivalentlik qonuni ……………………………………136

VI bob. Oksidlar, asoslar, kislotalar va tuzlarning o‘zaro genetik bog‘lanishi

51-§. Oksid, asos, kislota va tuzlar orasida o‘zаro genetik bog‘lanish ……………………. 141
7-amaliy mashg‘ulot. Anorganik birikmalarning eng muhim sinflariga oid bilimlarni umumlashtirish yuzasidan tajribaviy masalalar yechish …………………………143
VI bob yuzasidan test topshiriqlari …………………………………145
Laboratoriya ishlari ………………………………………14